افتادگی رحم یا همان پرولاپس لگن عارضه ای مربوط به بانوان می باشد که به موجب آن رحم خانم ها به سمت پایین کشیده می شود و فرد در شکمش احساس سنگینی و آویزان بودن می کند. در صورتی که شدت این افتادگی زیاد بوده و حاد باشد امکان دارد در واژن یا ناحیه تناسلی افراد برآمدگی ایجاد شود که می توان آن را با معاینه واژینال تشخیص داد. در راستای درمان افتادگی رحم لازم است به بهترین متخصص زنان مراجعه نمایید که در این حوزه ساکنین خرم آباد می توانند به دکتر کاملیا بیرانوند حیدری مراجعه کنند.
رحم ماهیچه ای است که نقش بسیار موثری در فرآیند تولید مثل بانوان داشته و به شکل تو خالی است؛ جنین برای ادامه حیات و زندگی خود کاملاً به رحم وابسته می باشد. اصلی ترین عامل افتادگی رحم آسیب دیدن عضلاتی می باشد که رحم را در جای خود نگه می دارند. این عضلات همچنین نقش بسیار موثری نیز در نگهداری دیگر اندام های حفره لگنی بر عهده دارند. افتادگی رحم امکان دارد به تنهایی یا با افتادگی مثانه و مقعد همراه باشد.
علل افتادگی رحم
از جمله عواملی که در افتادگی رحم موثر هستند می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- یبوست : افرادی که به یبوست دچار هستند برای دفع مدفوع به زور زدن زیاد نیاز دارند؛ این کار به عضلات نگهدارنده رحم و همچنین مثانه آسیب جدی وارد می نماید.
- زایمان های متعدد: بزرگ بودن سر جنین، زور زدن حین زایمان و تحمل وزن سنگین جنین موجب وارد شدن فشار به عضلات نگهدارنده رحم شده و در نهایت منجر به افتادگی آن ها می گردد.
- خشکی واژن
- سرفه های مزمن و طولانی مدت
- کاهش هورمون استروژن و یائسگی و غیره.
انواع افتادگی رحم چیست ؟
افتادگی رحم دارای انواع مختلفی است که در ذیل به آن ها اشاره شده است:
- درجه اول : دهانه رحم در این نوع به داخل واژن رسیده است.
- درجه دوم : دهانه رحم در این نوع به دهانه واژن رسیده است.
- درجه سوم : دهانه رحم در این نوع، از واژن به بیرون زده است.
- درجه چهارم : کل رحم در این نوع از واژن بیرون زده است.
لازم به ذکر است که در نوع چهارم ممکن است مثانه یا سایر اندام های لگن نیز دچار افتادگی شده و فرد به بیماری پرولاپس رحم و مثانه دچار گردد.
علائم افتادگی رحم چیست؟
از شایع ترین نشانه ها و علائم این عارضه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- وجود دشواری در هنگام ادرار کردن
- احساس بیرون زدن چیزی از داخل واژن
- وجود دشواری در راه رفتن
- دردناک بودن رابطه جنسی
- کمر درد
- احساس فشار در ناحیه لگن یا پری در این ناحیه
چگونه می توان از افتادگی رحم شد جلوگیری کرد ؟
همانطور که ذکر کردیم افتادگی رحم یکی از مشکلات شایع در زنان است که می توان با داشتن سبک زندگی سالم و اعمال تغییراتی در عادات روزانه از آن جلوگیری کرد .در ادامه به شرح راهکارهایی می پردازیم که از طریق آن می توانید احتمال ابتلا به این بیماری را به حداقل برسانید :
ورزش منظم و مقرراتی برای عضلات لگنی : ورزش هایی نظیر پیلاتس ، ورزش های مقاومتی (مانند وزنه های سبک) و ورزش های کاردیو (مانند پیاده روی یا دویدن) می توانند به تقویت عضلات لگن و اطراف رحم کمک کنند .
حفظ وزن : افزایش وزن می تواند فشار زیادی بر روی عضلات و بافت های پشتیبان رحم وارد کند . باید بدانید که تجربه نشان داده است که افراد چاق بیشتر به دنبال روش هایی برای درمان افتادگی رحم هستند از همین رو بهتر است از پر خوری بپرهیزید .
مراقبت از عضلات کوره شکمی و لگنی : تمریناتی که به تقویت و افزایش انعطاف پذیری عضلات کوره شکمی و لگنی کمک می کنند می توانند از افتادگی رحم جلوگیری کنند.
مصرف مواد غذایی سالم : رژیم غذایی و پرهیز از مصرف مواد غذایی چرب ، شکر ، نمک بیش از حد و مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه ها ، سبزیجات ، غلات کامل و پروتئین های سالم می تواند به حفظ سلامت عضلات و بافت های پشتیبان رحم کمک کند.
اجتناب از عوامل خطرزا : استعمال دخانیات ، بلند کردن وزنه های سنگین ممکن است در دراز مدت افتادگی رحم را برای شما به همراه داشته باشد .
در نتیجه داشتن سبک زندگی سالم ، ورزش منظم و رژیم غذایی متنوع می تواند شما را از دنبال کردن روش هایی جهت درمان افتادگی رحم بی نیاز سازد . البته توجه داشته باشید که بهتر است همواره قبل از شروع هر برنامه ورزشی یا تغییراتی در رژیم غذایی ، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
تشخیص و درمان افتادگی رحم
دکتر کاملیا بیرانوند حیدری ، متخصص زنان در خرم آباد برای تشخیص این عارضه از روش های ذیل بهره می گیرد:
- معاینه لگن
- سونوگرافی
- تست ادرار
- سی تی اسکن
- معاینه واژن
- بیوپسی آندومتروپیلوگرافی
- پاپ اسمیر
- هیستوسالپنگوگرافی
سپس با توجه به وضعیت بیمار و با صلاحدید خود از طریق تجویز ورزش هایی همچون کگل، استفاده از پساری ها، هیسترکتومی، قرص های استروژنی، هورمون درمانی و همچنین لیزر درمانی با لیزر مونالیزا تاچ به درمان این مشکل می پردازد.
تعدادی انواع روش های تشخیص افتادگی رحم بشناسید!
معاینه لگن : در معاینه لگن پزشک با استفاده از معاینه بالینی ، ناحیه رحم را بررسی می کند. این معاینه می تواند به تشخیص تغییرات در موقعیت رحم و سایر اندام های لگنی کمک کرده و میزان افتادگی را تعیین کند.
سونوگرافی : سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده می کند. با انجام سونوگرافی پزشک می تواند تصاویر دقیقی از رحم ، مثانه و سایر اندام های لگنی بدست آورد و موقعیت رحم را ارزیابی کند.
تست ادرار : تست ادرار به ارزیابی مشکلات ادراری مرتبط با افتادگی رحم می پردازد. این تست عفونت های ادراری ، نشت ادرار و سایر مشکلات مثانه را شناسایی می کند.
سی تی اسکن : سی تی اسکن یک روش تصویر برداری پیشرفته است که تصاویر دقیق و مقطعی از بدن ایجاد می کند. این روش به پزشک کمک می کند تا ساختارهای لگنی را با جزئیات بیشتری بررسی کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی کند.
معاینه واژن : در معاینه واژن ، پزشک با استفاده از ابزار های مخصوص داخل واژن را بررسی می کند. این معاینه میتواند به تشخیص افتادگی رحم و میزان پیشرفت آن کمک کند.
بیوپسی آندومتروپیلوگرافی : این روش شامل برداشت نمونه کوچکی از بافت رحم برای بررسی های میکروسکوپی است. بیوپسی آندومتروپیلوگرافی با تشخیص هرگونه تغییرات غیرطبیعی در بافت رحم می تواند ، در تشخصی افتادگی رحم مفید باشد.
پاپ اسمیر : پاپ اسمیر یک آزمایش ساده و رایج است که برای تشخیص تغییرات سلولی غیرطبیعی در دهانه رحم می باشد. این آزمایش در شناسایی سلول های پیش سرطانی و در بررسی سلامت عمومی ناحیه تناسلی زنان مؤثر است.
هیستوسالپنگوگرافی : هیستوسالپنگوگرافی یک روش تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس و ماده کنتراست، رحم و لولههای فالوپ را بررسی می کند. این روش به ارزیابی ساختار های داخلی رحم و شناسایی هرگونه انسداد یا تغییرات غیرطبیعی می پردازد.
در اولین جلسه ویزیت با پزشک چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بسیاری از بیمارانی که به افتادگی رحم مبتلا هستند، استرس اولین جلسه ملاقات خود با پزشک را دارند.در ادامه جزییات و رویه مربوط به این پروسه خدمت شما ارائه می شود تا بدون هیچ استرس و دغدغه ای برای این جلسه آماده شوید و با پزشک خود مشورت کنید و بهترین نتیجه ممکن را از جلسه خود بگیرد.
- پزشک با مطالعه پرسشنامه یا صحبت با شما اطلاعات کاملی از سابقه بیماری و سلامتی شما بدست می آورد و
- یک سری معاینات و آزمایشات فیزیکی انجام می دهد.
- معاینه لگن
- بررسی و ارزیابی میزان حمایت لگن
- بررسی میزان ادرارو مدفوع
- قرار دادن احتمالی کاتتر در مثانه برای بررسی میزان ادرار باقیمانده پس از تخلیه
- معاینه عصبی
- ارزیابی عضلات لگن
- در طی این جلسه با پزشک متخصص خود در مورد تشخیص و بهترین گزینه های احتمالی درمان خود صحبت کنید
- تایم ویزیت بعدی خود را تعیین کرده و درمان خود را شروع کنید.
درمان خانگی افتادگی رحم
در مواردی که افتادگی رحم شدید نباشد با انجام برخی از تمرینات ورزشی می توان عضلات لگن را تقویت نمود. اما در بیشتر موارد افتادگی رحم ارتباطی با تقویت ساختار عضلانی لگن و رحم ندارد. بنابراین با انجام تمرینات ورزشی نمی توان مشکلات و اختلالات عمیق مربوط به افتادگی رحم را برطرف نمود ، تنها با استفاده از این تمرینات می توانید مشکلات نشت خفیف ادرار به دلیل افزایش فشار به داخل شکم که در هنگام عطسه و یا سرفه کردن اتفاق می افتد را برطرف نمایید.
داروهای موثر برای افتادگی رحم
پیش از آگاهی در رابطه با داروهای مناسب برای کنترل و درمان افتادگی رحم ، باید در نظر داشته باشید هر دارویی بر اساس شرایط بدنی و شدت بیماری شما تجویز خواهد شد. در نتیجه از مصرف خودسرانه آن ها خودداری کرده و بگذارید پزشک دوز داروهای مصرفی را برای شما تنظیم کند. علاوه بر این دارو درمانی زمانی بهترین نتیحه را در پی خواهد داشت که با تمرینات تقویتی کف لگن ، مانند تمرینات کگل ، ترکیب شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
استروژن موضعی : استروژن موضعی به تقویت بافت های واژن و عضلات کف لگن کمک می کند. البته باید بدانید که این روش درمانی در زنانی که یائسه شده و سطح استروژن بدن آن ها کاهش یافته است تجویز می شود. نحوه استفاده نیز به گونه ای می باشد که معمولاً روزانه یا چند بار در هفته به صورت موضعی در ناحیه واژن مورد استفاده قرار می گیرد. استروژن درمانی عوارض مختلفی دارد و در زنان مسن ریسک مشکلاتی مانند تشکیل لخته خون و یا سکته را بالا می برد.
دی هیدرواپی اندروسترون : این دارو میزان تولید استروژن و تستوسترون در بدن را افزایش می دهد که اغلب برای بانوانی که سطح هورمون های جنسی آن ها پایین است مورد استفاده قرار می گیرد.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی : تاثیر دارو های غیر استروئیدی را نمی توان در درمان افتادگی رحم دست کم گرفت که ایبوپروفن و ناپروکسن از جمله مهم ترین آن ها هستند. با مصرف این دارو ها شما از درد و ناراحتی مرتبط با افتادگی رحم در امان می مانید.
داروهای نرم کننده مدفوع : از آنجایی که یبوست علائم افتادگی رحم را تشدید می کند ، نیاز است تا با داروهای نرم کننده مدفوع از فشار بر روی عضلات کف لگن بکاهید.
داروهای آنتیبیوتیک : در صورت وجود عفونت در ناحیه لگن یا دستگاه تناسلی ، آنتیبیوتیک ها نیز ممکن است برای شما تجویز شوند.
استفاده از وسایل محافظ رحم
در مواردی که بیمار قصد انجام عمل جراحی نداشته باشد و یا کاندید مناسبی برای جراحی نباشد می توان از وسایل محافظ مخصوص کانال واژن استفاده نمود تا از افتادگی رحم جلوگیری شود. بیمار می تواند به صورت موقت از این محافظ ها یا پساری استفاده کند تا زمانی که آماده جراحی شود. در مواردی که بیمار اصلا قصد انجام جراحی را نداشته باشد ، می تواند به صورت دائم از این وسایل استفاده کند. این محافظ ها در اندازه و سایزهای مختلفی وجود دارند که برای استفاده باید از نوعی که با ساختار بدن بیمار مطابقت دارد استفاده شود. در شرایطی که افتادگی رحمی شدید باشد پساری درون واژن نمی ماند.
درمان افتادگی رحم با جراحی
نوع و شیوه درمانی که برای رفع افتادگی رحم در نظر گرفته می شود، تا حد زیادی به میزان افتادگی و وخامت بیماری شما بستگی دارد، یعنی عواملی مانند : سن، میزان فعالیت جنسی، سایر بیماری های رحمی، تصمیم فرد برای بارداری مجدد و… همگی بر نوع درمانی که برای شما در نظر گرفته می شود تاثیرگذارند.
زمانی که بیماری شما پیشرفته نیست ، یعنی علائم شما محدود و متوسط هستند، می توان به هورمون درمانی، ورزش کردن درست و اصولی بسنده کرد و جراحی را کنار گذاشت. اما زمانی که علائم شما شدید تر باشد، جراحی تنها راه حل ممکن برای شماست حتی در موارد خیلی حادتر لازم است که رحم به طور کامل خارج شود.
برای درمان افتادگی رحم جراحی کنیم یا خیر ؟
اگر افتادگی رحم شما بسیار شدید و حاد است باید بپذیرید که جراحی تنها گزینه پیش روی شماست.
جراحی پرولاپس رحم،با روش ها و متدهای مختلفی انجام می شود که در اینجا به طور خلاصه به آن ها اشاره می کنیم:
- ترمیم دیواره جلویی واژن: برای افرادی کاربرد دارد که مثانه آنها به دیواره جلویی واژن رسیده و به آن فشار وارد میکند.
- ترمیم دیواره عقب واژن : برای بیمارانی کاربرد دارد که به بیرون زدگی راس روده مبتلا اند.
- ساکروکولپوپکسی و تثبیت و ترمیم اکروسپینوس(برای افرادی که تخلیه تخمدان انجام داده اند)
انواع دیگری از جراحی های پرولاپس هم وجود دارد اما به اندازه روش های نام برده شده، شناخته شده نبوده و مطالعات دقیقی روی آن ها صورت نگرفته است.
عوارض جراحی افتادگی رحم
اما بدانید که انجام جراحی افتادگی رحم، در عین حال که می تواند راه درمان شما باشد، می تواند ریسک و خطراتی را هم برای شما به همراه داشته باشد،که عبارتند از:
- عفونت رحم
- جای زخم های ناشی از بخیه های جراحی
- احتمال اینکه بخیه هایی که روی بافت بدن زده میشود،باعث ایجاد چسبندگی و مشکلاتی در هضم و دردهای شکمی شود هم وجود دارد.
- به علاوه آسیب به مثاله و روده ازعارضه ای بسیار نادر این عمل است(حدود 2 درصد)
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت داشتن هر یک از نشانه های ذیل حتماً به بهترین متخصص زنان در خرم آباد یا یک متخصص زنان خوب در هر شهری که در آن ساکن هستید مراجعه کنید:
- در صورتی که هر عمل غیرعادی یا غیرطبیعی احساس می کنید که باعث نگرانی و دلهره شما شده ، به صدای بدنتان گوش دهید و به پزشک خوب زنان مراجعه کنید.
- چناچه در قسمت خارجی واژن خود برآمدگی یا برجستگی احساس میکنید با پزشک مشورت کنید.
- اگر کمردرد یا افزایش فشار لگن دارید که فعالیت ها و عملکرد روزانه شما را مختل کرده، حتما این موضوع را جدی بگیرید.
- لکه بینی یا خونریزی نامنظم واژن از دیگری علائمی هستند که در صورت وقوع باید به آن توجه کرد و به متخصص زنان رجوع کرد.
- رابطه جنسی دردناک و سخت داشتن هم می تواند زنگ خطر باشد
- اگر بی اختیاری مکرر ادرار، عفونت دستگاه ادراری، مشکل در ادرار کردن، تکرر ادرار یا هر یک از علائم ذکر شده در اینجا را تجربه می کنید، بدون شک باید توسط پزشک متخصص معاینه شوید.
- چکه کردن مداوم ادرار
- احساس نزدیک بودن دهانه رحم به درون واژن
- احساس پری بیش از حد روده بزرگ
- دشواری در مدفوع یا ادرار کردن
- دشواری در راه رفتن
سوالات متداول
-
انجام معاینات پزشکی برای تشخیص و درمان افتادگی رحم به چه صورت می باشد ؟
پزشک با معاینه لگن بیمار و بر اساس سوابق پزشکی می تواند افتادگی رحم را تشخیص دهد. لازم است وضعیت لگن بیمار در حالت ایستاده و خوابیده بررسی شود. در حین معاینه پزشک از بیمار می خواهد زور بزند یا سرفه کند تا بتواند میزان فشار داخلی شکم او را بررسی کند. لازم است برخی اختلالات نظیر انسداد مجرای پیشاب که به دلیل افتادگی رحم اتفاق افتاده است از طریق سونوگرافی یا پیلوگرام وریدی تایید شود. در انجام این نوع سونوگرافی ماده حاجب را به درون سیاهرگ تزریق می کنند و سپس اشعه ایکس مسیر ماده حاجب در داخل مجاری ادراری را دنبال خواهد کرد. برای رد شدن سایر مشکلات ناحیه لگن ممکن است پزشک سونوگرافی تجویز نماید که در این صورت قسمت سر دستگاه را بر روی شکم بیمار یا درون واژن او قرار می دهند تا به کمک امواج صدا بتوانند تصاویر دقیقی از ناحیه رحم و واژن به دست آورند. در برخی موارد برای تهیه تصاویر با وضوح و کیفیت بهتر انجام اسکن ام ار ای توصیه می شود. البته لازم به ذکر است که انجام این نوع اسکن تنها در موارد خاص تجویز می شود.
-
جراحی های پرولاپس تا چه میزان نتیجه بخش هستند؟
90 درصد از بانوانی که پرولاپس رحم را انجام می دهند تا مدت طولانی ای از شر تکرر ادرار و درد در زمان رابطه جنسی خلاص می شوند. اما احتمال افتادگی مجدد رحم برای 23% از بانوان همجنان وجود دارد.