کیست تخمدان
کیست تخمدان چیست ؟ در دو طرف رحم ، دو عضو کوچک به نام تخمدان قرار دارند که وظیفه آن ها تولید هورمون استروژن بوده و موجب قاعدگی می شوند. از این تخمدان ها هر ماه تخمک هایی آزاد می گردد که قابلیت بارور شدن را داشته و مسیر خود را از راه لوله فالوپ به سمت رحم می گشایند. به این چرخه آزاد شدن تخمک، تخمک گذاری می گویند. در ادامه توضیحاتی در رابطه با کیست تخمدان که مورد تایید دکتر کاملیا بیرانوند حیدری می باشد را خدمت تان شرح داده ایم.
عوامل ایجاد کننده کيست تخمدان
کیست ها معمولاً در تخمدان ها به وجود می آیند، داخل آن ها مملوء از مایع بوده و کوچک می باشند. همچنین باید بگوییم که بروز این نوع کیست در میان خانم ها شیوع زیادی داشته و در بیشتر مواقع در طی سال های بچه زایی ایجاد می شوند. کیست تخمدان دارای انواع مختلفی بوده و شایع ترین آن، کیست عملکردی است که بیشتر در طول دوران تخمک گذاری شکل می گیرد.
کیست تخمدان هنگامی تشکیل می شود که:
- تخمک آزاد نشده باشد.
- بعد از فرآنید آزاد شدن، فولیکولی که تخمک در آن ایجاد می شود از بین نرفته باشد.
علائم کیست تخمدان چیست؟
کیست های تخمدان در بیشتر مواقع هیچ نشانه خاصی نداشته و به همین علت امکان دارد اکثر خانم ها متوجه وجود آن ها در بدن خود نشوند.
علائمی که در ذیل به آن ها اشاره شده است ممکن است با تومور تخمدان ارتباط داشته باشد لذا با مشاهده هر یک از این علائم به بهترین متخصص زنان و زایمان در خرم آباد یا شهر محل سکونت خود مراجعه نمایید:
- درد یا نفخ در شکم
- داشتن حالت تهوع یا استفراغ
- نیاز مکرر به دفع ادرار یا وجود مشکل در دفع آن
- درد مبهم در شکم
- از دست دادن اشتها یا احساس سیری سریع
- قاعدگی همراه با درد زیاد و خونریزی غیر طبیعی
- احساس درد حین برقراری رابطه زناشویی
اندازه و سایز کیست های تخمدان
- کیست های تخمدان متفاوت و متنوع هستند و علت و ویژگی های منحصر به خود را دارند. این کیست ها از نظر سایز و اندازه نیز بسته به نوع کیست متفاوت هستند.
- اندازه کیست یکی از فاکتورهایی است که در انتخاب نحوه درمان آن نیز دخالت دارد. به طور کلی جراحی پیشنهاد نمی شود مگر اینکه اندازه کیست بیش از 50 تا 60 میلی متر باشد.
- هرچند درمان ها می تواند متفاوت و متغیر باشند. برای مثل، یک کیست معمولی ممکن است تا 10 سانتی متر همچنان در تخمدان باقی بماند. اما کیست های سرطانی وقتی که بسیار کوچک تر هستند از بدن خارج می شوند.
- اندازه کیست های فانکشنال بین 2 تا 5 سانتی متر است. اما در برخی موارد سایز این کیست ها به 8 تا 12 سانتی متر هم می رسد.
- کیست های درموئید رشد کندی دارند و در سال حدود 1.8 میلی متر رشد می کنند. اما گاهی اوقات سایز این کیست ها به 8 تا 25 میلی متر هم می رسد.
- عموماً اندازه کیست های اندومتریوما کوچک است؛ اما همانند دیگر کیست ها، در برخی موارد ممکن است از سایز نرمال خود بزرگ تر شوند.
چه زمانی بهتر است که به دکتر زنان مراجعه کنیم ؟
همواره بانوان عزیز به یاد داشته باشند که سلامت ناحیه تناسلی از اهمیت بالایی برخوردار است و می بایست به انجام دادن مرتبط چکاپ های دوره ای اهمیت بالایی داده شود. توجه به این نکته موجب می شود که بروز هر نوع عارضه را در زمان و موقع مناسبی مطلع شوید و در کنار آن می توان راه های درمانی مناسبی را به کار برد. در زمینه درمان کیست های تخمدان بهتر است که توجه به نشانه های این بیماری داشته باشید و در صورتی که در ناحیه لگن و شکمی درد شدید و ناگهانی را شاهد بودید و به علاوه تب و استفراغ را تجربه می کنید بهتر است که به دکتر زنان مراجعه کرده و تمامی مراحل مورد نیاز تشخیص و درمان کیست تخمدان را سپری کنید.
عارضه های این بیماری
بسیاری از افراد به دلیل ابتلا به کیست تخمدان دچار ناباروری می شوند و حتی بسیاری از بانوان به دلیل بهم خوردگی هورمون ها ممکن است که دچار دیابت نیز بشوند. اما در ادامه لیستی از پیامدهای وجود کیست تخمدان را نام برده ایم. عبارتند از :
- افزایش وزن
- اندام های بدن دچار پر مویی شدن
- تجربه درد و ناراحتی در لگن و زیر شکم
- بهم ریختگی دوره های پریودی
- بروز مشکل و ناراحتی در بارداری
- در زمان رابطه جنسی درد و ناراحتی را تجربه کردن
- تهوع
- سرگیجه
- پیچ خوردگی تخمدان ها
- ترکیدگی و پارگی کیست
- سرطان
نکته حائز اهمیت در این زمینه در واقع زمان شروع روند درمان می باشد. این موارد ممکن است برای فردی با شدت بالا به وجود بیاید و برای یکی دیگر شدت این عوارض کاهش یافته باشد. از این رو بهتر است که همواره تحت نظر دکتر باشید و بر اساس وضعیت جسمانی خود بهترین راه کار درمانی را در پیش بگیرید.
راه های تشخیص کیست تخمدان
در طول معاینه لگن کیست تخمدان، در صورت وجود، قابل رویت است. با توجه به سایز و مواد تشکیل دهنده آن، پزشک معالج تست و آزمایش هایی برای تشخیص و اتخاذ روند درمانی، تجویز می کند:
- تست بارداری
در صورت مثبت بودن تست، ممکن است تخمدان دارای کیست جسم زرد (کورپوس لوتئوم) باشد.
- سونوگرافی لگن
با استفاده از دستگاه سونوگرافی تصویری از رحم و تخمدان ها مشاهده می شود. پزشک با بررسی تصویر بدست آمده وجود کیست، محل قرار گیری و مواد تشکیل دهنده آن را تشخیص می دهد.
- لاپاراسکوپی
با وارد کردن لاپاراسکوپ به اندام های داخلی، پزشک می تواند تخمدان ها را معاینه کند و در صورت وجود کیست، آن را خارج کند. در این پروسه فرد تحت بی هوشی قرار می گیرد.
برداشتن کيست تخمدان با لاپاراسکوپی
دکتر کاملیا بیرانوند حیدری ، متخصص زنان و زایمان خرم آباد ابتدا سعی می کند که با روش های غیر جراحی کیست تخمدان را درمان نماید اما در صورتی که با این روش ها کیست درمان نشده، رشد نموده و موجب درد شدید شود ایشان از جراحی با لاپاراسکوپی برای برداشتن کيست تخمدان بهره میگیرند. سیستکتومی تخمدان با لاپاراسکوپی نوعی جراحی است که حداقل تهاجم را دارد، برای انجام این روش پزشک برش های کوچکی را در دیواره شکم ایجاد نموده و از طریق آن ها ابزاری به نام لاپاراسکوپ را وارد بدن می کند که امکان مشاهده درون شکم و لگن را برای جراح فراهم می کند. دلیل استفاده از لاپاراسکوپ در ابتدا برای تعیین محل دقیق کیست بوده و بعد از مشخص شدن محل کیست، متخصص زنان یک یا دو برش را به منظور برداشتن کیست ایجاد می نماید. لازم به ذکر است که برای انجام این روش نیاز به بیهوشی کامل بیمار بوده و دکتر بیرانوند حیدری با توجه به ضروری بودن وجود تخمدان برای باروری ، تمام سعی خود را می کند بخش اعظم تخمدان در حین برداشتن کیست دست نخورده باقی بماند.
انواع کیست های تخمدان و خطرات آن ها
کیست تخمدان انواع مختلفی دارد و شدت بروز عوارض و خطرات آن با توجه به نوع کیست مشخص می شود. کیست تخمدان به 2 صورت خوش خیم و یا بد خیم بروز می کند که نوع خوش خیم خطری برای فرد نداشته اما نوع بدخیم در صورتی که کنترل و درمان نشود ، می تواند منجر به بروز سرطان شود.
کیست شکلاتی :
یکی از انواع کیست ها ، کیست شکلاتی می باشد که این نوع از کیست خطرناک بوده و منجر به ناباروری در بسیاری از افراد می شود.
کیست های عملکردی :
به صورت طبیعی در هر ماه در تخمدان ها ساختارهای کیست مانندی به نام فولیکول رشد می کنند. این فولیکول ها موجب تولید هورمون پروژسترون و استروژن می شوند. کیست های عملکردی اغلب بدون خطر هستند. این کیست ها به ندرت باعث ایجاد درد می شوند و معمولا بعد از 2 یا 3 سیکل قاعدگی از بین خواهند رفت. در شرایطی که فولیکول ماهیانه به صورت طبیعی رشد کند ، کیست عملکردی در نظر گرفته می شود. 2 نوع کیست عملکردی وجود دارد :
- کیست فولیکولی : در دوره قاعدگی ، تخمک از فولیکول خارج می شود و به سمت پایین لوله رحم حرکت خواهد کرد. در شرایطی فرد به کیست فولیکولی مبتلا می شود که فولیکول پاره نشده و تخمک آزاد نمی شود ، اما به رشد خود ادامه می دهد.
- کیست جسم زرد : در شرایطی که فولیکول تخمک خود را آزاد کند ، برای بارداری ، هورمون استروژن و پروژسترون تولید می شود. این نوع از فولیکول ها جسم زرد نامیده می شوند. در برخی مواقع ، مایع در داخل فولیکول جمع شده و باعث می شود جسم زرد به کیست تبدیل شود.
چه نوع جراحی هایی کیست تخمدان را از بین می برند؟
اگر کیست شما نیاز به جراحی داشته باشد، پزشک شما بنا به تشخیص و صلاح دید خود یا کیست را خارج می کند یا کل تخمدان را.
این جراحی را می توان به دو روش مختلف انجام داد:
لاپاراسکوپی : با این جراحی، پزشک یک برش بسیار کوچک در بالا یا زیر ناف شما ایجاد می کند تا جراح به داخل ناحیه لگن شما دسترسی داشته و کیست را خارج کند. این روش معمولا برای کیست های کوچک که در سونوگرافی خوش خیم و غیر سرطانی به نظر می رسند توصیه می شود.
لاپاراتومی : اگر کیست بزرگ بوده و احتمال سرطانی بودن آن بالا باشد، پزشک ممکن است برای درمان، این روش را انتخاب کند. در این جراحی از یک برش بزرگتر در شکم ، برای برداشتن کیست استفاده شده و سپس کیست برای سرطان مورد آزمایش قرار می گیرد.
احتمال بارداری با وجود کیست تخمدان وجود دارد ؟
احتمال بارداری با توجه به نوع کیست امکان پذیر است. در شرایطی که کیست ساده و کوچک باشد ، فرد می تواند باردار شود. اما در مواردی که کیست بزرگ بوده و مشکلاتی مانند درد و فشار بر روی تخمدان ها را ایجاد می کند ، توصیه می شود ابتدا درمان انجام شود و سپس فرد اقدام به بارداری کند.
سوالات متداول:
آیا کیست تخمدان می تواند منجر به سرطان شود؟
بله، احتمال سرطانی بودن برخی از کیست های تخمدان اوجود دارد. اما بیشتر این کیست ها سرطانی نیستند.
احتمال و ریسک ابتلا به سرطان تخمدان با بالا رفتن سن بیشتر می شود. خانم هایی که با وجود کیست در تخمدان هایشان یائسه شده اند ، بیش از بقیه در معرض این خطر قرار دارند. برای اطمینان از سلامت خود بهتر است در مورد این موضوع با پزشک متخصص صحبت کنید.
آیا کیست تخمدان می تواند باروری را سخت و دشوار کند؟
به طور معمول ،خیر این اتفاق نخواهد افتاد. اکثر کیست های تخمدان بر شانس باردار شدن خانم ها تاثیر نخواهند گذاشت. اما با این وجود، بیماری که باعث بروز کیست شده، می تواند بارداری را سخت کند. این بیماری ها عبارتند از :
آندومتریوز: زمانی اتفاق می افتد که بافتی مشابه بافت داخلی رحم ،خارج از حفره آندومتر رشد می کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک : یکی از علل اصلی ناباروری این سندروم است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب کیست های کوچک زیادی روی تخمدان خود دارند.
